Định giá trái phiếu là một trong những bước hỗ trợ cần thiết trước khi ra kế hoạch đầu tư bài bản và khoa học. Việc này được hầu hết nhà đầu tư chuyên nghiệp áp dụng. Nếu bạn là một người chơi mới và đang muốn nắm trong tay công cụ này thì hãy đọc hết bài viết sau nhé, vì dưới đây sẽ là tất tần tật những kiến thức cơ bản và đơn giản nhất về định giá một trái phiếu.
Nào hãy bắt đầu đọc ngay thôi!
Định giá trái phiếu từ A đến Z: Khái niệm, vai trò, công thức và cách áp dụng kết quả vào đầu tư
Đầu tiên, bài viết sẽ giới thiệu sơ lược về định giá trái phiếu, cũng như lý do vì sao chúng ta cần tiến hành định giá. Tiếp đến, bạn sẽ được làm quen với công thức định giá cơ bản nhất, từ đó suy ra các công thức nhỏ cho từng trường hợp riêng biệt. Tuy nhiên, nắm được công thức rồi thì chớ vội thoát ra, vì cuối bài viết sẽ “bật mí” cách sử dụng kết quả định giá vào việc ra quyết định đấy.
Định giá trái phiếu là gì? Quy trình định giá gồm những bước cơ bản nào?
Định giá trái phiếu chỉ việc xác định giá trị thực, hay giá trị nội tại của một trái phiếu. Dễ hiểu hơn, việc định giá giúp bạn tính được trái phiếu này thực chất đáng giá bao nhiêu tiền, có tương xứng với giá trị trên thị trường của nó hay không.
Về mặt lý thuyết, một quy trình định giá sẽ bao gồm 5 bước cơ bản như sau:
- Bước 1: Xác định mức thu nhập kỳ vọng
- Bước 2: Ước tính tỷ suất lợi nhuận
- Bước 3: Lựa chọn mô hình định giá thích hợp. Tính giá trị hiện tại của dòng tiền thu nhập dựa trên tỷ suất ở trên
- Bước 4: So sánh giá trị vừa tính ra với giá thị trường
- Bước 5: Ra quyết định đầu tư.
Tuy nhiên, để việc tính toán trở nên đơn giản hơn, bạn có thể giản lược 3 bước đầu tiên bằng bộ công thức rút gọn sau đây.
Công thức định giá trái phiếu chung và 4 “biến thể”: Trái phiếu lãi suất thả nổi, zero coupon, lãi suất bán niên và trái phiếu chuyển đổi
Có nhiều cách định giá trái phiếu khác nhau nhưng chúng đều xuất phát từ một công thức ban đầu. Nhưng trước khi bắt tay vào tính, bạn cần xác định các đại lượng sau:
- Mệnh giá thị trường của trái phiếu (ký hiệu: MV);
- Lãi suất định kỳ (ký hiệu: i);
- Cổ tức định kỳ (ký hiệu: I). I = i x MV;
- Lãi suất chiết khấu (ký hiệu: k);
- Số năm từ thời điểm tính cho đến lúc đáo hạn (ký hiệu: n).
Lãi suất chiết khấu k, hay còn gọi là lãi suất kỳ vọng của nhà đầu tư, thường bằng với lãi suất trái phiếu chính phủ (phi rủi ro) cộng với một phần bù rủi ro. Gọi giá trị thực cần tìm là PV, ta có công thức sau:
PV = I(1+k)n-1k(1+k)n+MV(1+k)n
Cách định giá trái phiếu có kỳ hạn nhưng không hưởng lợi suất định kỳ (zero coupon bond)
Do không hưởng lãi định kỳ, nên toàn bộ giá trị I trong công thức định giá trái phiếu chung lúc này sẽ bị triệt tiêu. Cách tính PV cho trường hợp này khá ngắn gọn:
PV =MV(1+k)n
Cách định giá trả lãi theo định kỳ nửa năm một lần (lãi suất bán niên)
Nếu chu kỳ này rút ngắn lại còn nửa năm một lần thì nó sẽ ảnh hưởng đến một vài đại lượng sau đây:
- Cổ tức định kỳ: I/2
- Lãi suất chiết khấu: k/2
- Kỳ hạn: 2n
Suy ra, công thức trong trường hợp này sẽ là:
PV = I/2(1+k/2)2n-1k/2(1+k/2)2n+MV(1+k/2)2n
Làm sao để định giá đúng trái phiếu có lãi suất thả nổi (lãi suất điều chỉnh)?
Cách định giá trái phiếu thả nổi sẽ phức tạp hơn do lúc này, bạn nhận được tới 2 dòng tiền khác nhau:
- Lợi tức hoàn trả khi đáo hạn, tính dựa trên lãi suất thị trường, bằng với mệnh giá tại thời điểm phát hành;
- Các khoản thu phụ trội từ lãi suất chênh lệch cố định. Gọi PT là khoản phụ trội, ta có PT = Mệnh giá MV x lãi suất chênh lệch cố định.
Công thức định giá có dạng:
PV = MV + PT(1+k)n-1k(1+k)n
Cách định giá trái phiếu có chức năng chuyển đổi sang cổ phiếu
Trái phiếu chuyển đổi (Convertible bond) là loại trái phiếu được tích hợp quyền chuyển đổi sang cổ phiếu thường. Giá trị nội tại của loại trái phiếu này sẽ là tổng của giá trị thường (xác định theo công thức chung) và giá trị quyền chuyển đổi, tính bằng tích số cổ phiếu đổi được và giá cổ phiếu tại thời điểm chuyển đổi.
PV = I(1+k)n-1k(1+k)n+MV(1+k)n+(số cổ phiếu chuyển đổi x mệnh giá cổ phiếu)
Cách thức sử dụng kết quả định giá trái phiếu để chốt hạ phương án đầu tư cuối cùng
Sau khi tìm ra đáp án định giá trái phiếu dựa vào các công thức trên, bạn sẽ so sánh nó với giá thị trường để đưa ra quyết định. Sẽ có 2 trường hợp xảy ra như sau:
- Giá trị nội tại lớn hơn đáng kể so với giá thị trường. Lúc này, bạn nên mua vào;
- Giá trị nội tại thấp hơn so với giá thị trường. Lúc này, bạn nên cân nhắc bán ra.
Ngoài ra, bạn còn có thể áp dụng phép so sánh trên để phân loại và lựa chọn trái phiếu:
- PV > MV: Trái phiếu có tỷ suất chiết khấu nhỏ hơn trái tức, gọi là trái phiếu thưởng. Giá trị của chúng sẽ giảm dần đến mệnh giá theo thời gian;
- PV < MV: Trái phiếu có tỷ suất chiết khấu lớn hơn trái tức, gọi là trái phiếu chiết khấu. Càng gần đáo hạn, giá trị của chúng càng nhích gần đến mệnh giá;
- PV = MV: Trái phiếu có giá trị không đổi suốt kỳ hạn.
>> Tìm hiểu thêm về đầu tư trái phiếu
Hy vọng 5 công thức định giá trái phiếu đơn giản trên sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư nhanh chóng và chính xác hơn. Việc định giá là một chuỗi trong mắt xích ra quyết định, vì vậy dù đã đầu tư thành thạo, bạn cũng đừng bỏ quên nó nhé. Chúc bạn sớm ngày thành công.